برنامه نظام مهندسی معدن در زمینه آموزش از نظر کاربرد هوش مصنوعی در بحث مهندسی معدن از اکتشاف تا فرآوری چیست؟
هوش مصنوعی، هوشمندسازی و امثالهم، جزو مباحثی است که امروزه رواج بسیاری در بخش معدن و صنایع معدنی کشور پیدا کرده و صحبت از آن نقل هر مجلسی شده است. این در حالی است که متاسفانه نه درک درستی از این واژگان وجود دارد و نه هنگام صحبت از آن، شرایط بخش معدن و صنایع معدنی کشور در نظر گرفته شده است. هوش مصنوعی، الگوریتمی است که قابلیت تفکر دارد و سعی آن تقلید از هوش انسان است. این الگوریتم در ابتدا آموزش میبیند و بر مبنای آموزشی که دیده، تصمیمگیری میکند. مهمترین نکتهای که در خصوص هوش مصنوعی وجود دارد، آموزش آن است که نیاز به دادههای بسیار زیادی دارد. از آنجایی که دادهها در اکثر مواقع توسط انسان تولید میشوند، در صورت بروز خطا در دادهها، الگوریتم هوش مصنوعی نیز نتایجی اشتباه تولید خواهد کرد. به عنوان مثال برای بهینهسازی الگوریتم آتشباری در یک معدن، آنالیز دادههای اکتشافی هنگام اکتشاف، طراحی دیواره معدن و ... در صورتی که دادههای اولیه اشتباه و با خطای سیستماتیک همراه باشد، نتیجه به دست آمده نیز صحیح نخواهد بود. لذا به منظور استفاده صحیح از هوش مصنوعی، در ابتدا باید نیروی انسانی با مفاهیم اولیه و طریقه انجام کار آشنا شود. از آنجایی که معدنکاری نیز علمی است تجربی، آموزشها نیز باید به صورت عملی انجام گیرد که تمرکز اصلی سازمان نظام مهندسی معدن بیشتر بر روی این موضوع بوده است. متاسفانه معدنکاری در کشور ما، با آن چیزی که در دنیا انجام میشود، فاصله بسیار زیادی دارد و برای کم شدن این فاصله، باید قدم به قدم و پله پله گام برداشت. در حال حاضر بیش از 80 درصد معادن روباز کشور ما، معادن کوچکی هستند که عملیات معدنکاری در این معادن به صورت سنتی و با حداقل استانداردهای ممکن صورت میگیرد. در خصوص معادن زیرزمینی نیز وضعیت به مراتب وخیمتر است. وقتی ما در معادن کشور حداقلهای لازم را انجام نمیدهیم و یا از حداقل تکنولوژیهای موجود در دنیا محرومیم، صحبت از هوش مصنوعی و امثالهم، به نوعی برداشتن سنگ بزرگی است که نشانه نزدن است.. البته ما در بخش آموزش سازمان نظام مهندسی معدن، دورههایی که به نوعی با هوش مصنوعی مرتب هستند را برگزار میکنیم، اما در حال حاضر تمرکز اصلی ما، ارتقاء توانمندسازی اعضا با توجه به نیازهای اصلی بخش معدن و صنایع معدنی کشور است. در نهایت تلاش ما در این مجموعه، حرکت با واقعیات موجود در بخش معدن و صنایع معدنی کشور است و با ارتقاء تدریجی این بخش، آموزشها را به روز تر خواهیم کرد.
تحقیق و توسعه در سازمان های نظام مهندسی معدن استان ها چه جایگاهی دارد؟ آیا بودجه ای در این زمینه تعریف شده است؟
تحقیق و توسعه و به طور کل پژوهش، فعالیتی است که ماهیتا هزینه بر بوده و برای انجام آن نیاز به بودجه مشخصی است. متاسفانه سازمان نظام مهندسی معدن علیالخصوص در سالهای اخیر با مشکلات مالی بسیاری دست و پنجه نرم میکند. با این حال، بخشی با عنوان پژوهش در ساختار این سازمان ایجاد شده است و تاکنون چندین پروژه پژوهشی با سازمان نظام مهندسی معدن استانها انجام گرفته است. سازمان نظام مهندسی معدن با توجه به سرمایه انسانی که در اختیار دارد، میتواند نقش بسیار مهمی در تحقیق و توسعه در بخش معدن و صنایع معدنی کشور ایفا کند. به عنوان مثال یکی از اصلیترین برنامههایی که در این سازمان در دست اقدام است، ایجاد یک شتابدهنده استارتاپی با رویکرد تولید محصولات دانشبنیان برای معادن و محدودههای کوچک مقیاس کشور است. طی سالیان اخیر، صحبت از شتابدهندههای استارتاپی و محصولات دانشبنیان در بخش معدن و صنایع معدنی بسیار زیاد بوده اما رویکرد موجود، تولید محصولات برای معادن و شرکتهای بزرگ معدنی کشور بوده است و به معادن کوچکمقیاس کمتر توجه شده است. این در حالی است که ما عمده مشکلات را در معادن کوچک مقیاس کشور داریم. برنامه اصلی که این سازمان در صورت تامین بودجه در دست اقدام دارد، ایجاد ارتباط بین صاحبان ایده و بهرهبرداران و مکتشفین معادن و محدودههای کوچک است. در اینجا بحثی که باید مطرح شود، اجرای ماده 35 قانون نظام مهندسی معدن (اختصاص 3 درصد از حقوق دولتی معادن به این سازمان) است که در صورت اجرای آن، این سازمان میتواند حضوری فعالتر در بخش معدن و صنایع معدنی داشته و بسیاری از مشکلات موجود را حل نماید.
با توجه به نقش نظارتی سازمان مهندسی معدن، این سازمان چه برنامه ای به جهت نظارت هوشمند بر معادن و استخراج آمارهای واقعی تولید و فروش و مصارف سهمیه ای (مثل گازوییل) دارد؟
طبق ماده ۲ قانون نظام مهندسی معدن، بالا بردن کیفیت خدمات مهندسی و نظارت بر حسن اجرای خدمات و همچنین نظارت بر اجرای مقررات به منظور اطمینان از رعایت اصول ایمنی، بهداشت، بهره دهی مناسب، حفظ محیط زیست و صرفه اقتصادی از وظایف سازمان نظام مهندسی معدن است. در همین راستا و با عنایت به سند استراتژی سازمان که هوشمندسازی را در اولویت برنامه های این نهاد قانونی قرار داده است، ما این نظارت را از پایش گزارشات ماهانه مسئولین فنی معادن و همچنین در قالب پروژه بازرسی از معادن در کنار دستگاه نظارت یعنی وزارت صمت انجام می دهیم.
در ارتباط با هوشمندسازی بخش معدن کشور ما با چند طبقه فرآیند مواجه هستیم. بخشی از فرآیندها مربوط به امور ستادی هستند که با شناسایی ابعاد آنها به سهولت قابلیت الکترونیکی شدن پیدا می کنند. اما بخشی از فعالیت ها، فرآیندهایی در راستای مدیریت منابع هستند که ماشینآلات، نیروی انسانی، تامین زیر ساخت و نگهداری از آنها و … را شامل میشوند و برخی فرآیندها نیز در راستای تحقق محصول مانند ماده معدنی یا محصول کارخانجات فراوری و … و یا حتی ارائه خدمات نظیر آتشباری شکل می گیرند.
گروهی از این فرایندها برای پایش هوشمند به جز ابزارهای الکترونیکی فناورانه به ابزارهای مکانیزه و سخت افزارهای دیگر نیازمند هستند که لازمه آن، سرمایه گذاری اصولی و برنامه ریزی شده در این بخش هست.
اگر چنین اراده ای وجود داشته باشد که اتفاق بزرگی در بخش معدن کشور بیفتد، هوشمندسازی این بخش یکی از مطمئن ترین راهکارهاست که درست است هزینه بر است، اما در آینده شاهد نظم و نسق و افزایش بهره وری خواهیم شد.
در هر حال، لازمه ی برنامه ریزی در راستای توسعه پایدار، خودداری از روش های سعی وخطا و سلیقه ای و به جای آن اقدام در راستای اجرای صحیح قوانین و مقررات و اصول فنی و مهندسی در این بخش است.
اینجا اهمیت نظارت روشن میشود و یکی از بهترین روشهای نظارت بهره گیری از فناوری اطلاعات و هوشمندسازی فرایندهاست.
در زمینه نوسازی و بهسازی ماشین آلات خط تولید مواد معدنی، آیا اساسا سازمان نظام مهندسی معدن جایگاه و نقشی برای خود قائل هست یا خیر؟
به موجب ماده ۲ قانون نظام مهندسی حفظ و افزایش بهرهوری منابع معدنی از وظایف سازمان نظام مهندسی معدن است و نوسازی و بهسازی ماشین آلات معدنی اعم از ثابت و متحرک شامل این بند از قانون میشود.
سازمان هم براساس نیاز کشور به مواد معدنی طبق قوانین و اسناد بالادستی در این زمینه مطالعات انجام داده و پیشنهادهایی را هم به وزارت صمت ارسال کرده است.
به عنوان سخن پایانی نظر شما در خصوص نمایشگاه های ملی و بین المللی بخش معدن و صنایع معدنی چیست؟
همانطور که مستحضر هستید سازمان نظام مهندسی معدن ایران یازدهمین نمایشگاه بین المللی فرصت های سرمایه گذاری در معدن و صنایع معدنی را با همکاری شرکت آرکا همایش پارس برگزار می کند.
نمایشگاه های ملی و بین المللی بخش معدن و صنایع معدنی که بزرگترین رخداد صنعتی و تجاری در حوزه صنایع معدنی می باشند فرصتی است برای شناسایی ظرفیت ها و پتانسل های معدنی با هدف جذب سرمایه گذاری مشترک و توسعه بازار برای صنایع معدنی کشور .
آخرین دستاوردهای پژوهشی، صنعتی و تجاری در زمینه های مختلف معدن و صنایع معدنی با حضور شرکت های عظیم صنعتی و معدنی داخلی و نمایندگان شرکت های خارجی در این نمایشگاه ها ارائه می گردد.
این نمایشگاه ها فرصت بسیار مهمی است تا شرکت های فعال در این صنعت دستاورد ها و محصولات خود را در معرض بازدید دست اندرکاران و متخصصان این صنعت قرار دهند و با در نظر گرفتن روند تقاضای بازارها و سمت و سوی رشد این صنعت، فعالیت ها و نوآوری های آتی خود را هدایت نمایند.
روابط عمومی سازمان